Mỹ can thiệp vào Syria trong hai cương vị chính: Một là chiến dịch quân sự công khai nhằm mục đích đánh bại nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS), và phần còn lại là chương trình bí mật do CIA dẫn đầu nhằm hỗ trợ quân nổi dậy đang tìm cách lật đổ chế độ Tổng thống Bashar al-Assad.
Hai học giả người Mỹ là Austin Carson và Michael Poznansky tin rằng, mặc dù Mỹ nỗ lực để hỗ trợ cho quân nổi dậy Syria nhưng kết quả lặp lại thường là vũ khí của người Mỹ bị trao nhầm tay, khiến chiến dịch bí mật của Washington ở Syria ngày càng rắc rối trầm trọng hơn.
"Hầu hết, những nỗ lực của Mỹ nhằm đào tạo và cung cấp cho các lực lượng nổi dậy ôn hòa ở Syria đều không đạt kết quả như mong đợi. Vậy Chính sách của Mỹ ở Syria thực tế đang nhắm đến điều gì? Tại sao Nhà Trắng vẫn tiếp tục viện trợ quân sự bất chấp kết quả tồi tệ", học giả Austin Carson thuộc Đại học Chicago và học giả Michael Poznansky thuộc Đại học Pittsburgh đặt câu hỏi trong bài viết đăng trên War on the Rocks.
Theo các học giả, nguyên nhân thực sự nằm ở gốc rễ các chiến dịch bí mật ở nước ngoài của Nhà Trắng.
Các học giả giải thích rằng, chính quyền Obama can thiệp vào Syria với 2 mục đích chính: trước hết là một chiến dịch bí mật bị hạn chế nhằm lật đổ Tổng thống Syria Bashar al-Assad và thứ hai là một chiến dịch công khai nhằm đánh bại IS.
 |
Lực lượng quân đội Syria mới do Mỹ hỗ trợ. Ảnh: AP |
Nên đọc"Những nhóm nổi dậy đầu tiên được chính CIA đào tạo, tài trợ và trang bị vũ khí. Báo cáo cho biết một nhóm nhỏ gồm 50 người đã đến Syria vào mùa thu năm 2013, vài tháng sau khi Tổng thống Obama bật đèn xanh", các học giả cho biết, đồng thời nói thêm rằng chương trình của CIA có mật danh là "Timber Sycamore" (Cây ngô đồng).
Tuy nhiên, một blogger người Mỹ là Jeremy R. Hammond dẫn thông tin từ Washington Post và Wall Street Journal lập luận rằng, CIA đã khởi động trở lại chiến dịch bí mật của họ từ mùa xuân năm 2012.
"CIA và chính quyền Washington đã bắt đầu đẩy mạnh phối hợp với lực lượng Quân đội Tự do Syria vào tháng 3/2012 nhằm thúc đẩy mục tiêu thay đổi chế độ", Hammond viết.
Trong khi đó, vào năm 2014, Washington đã đẩy mạnh hỗ trợ cho các nhóm nổi dậy ôn hòa ở Syria bằng cách cung cấp tên lửa chống tăng TOW cho họ.
Ngay sau đó, chiến dịch Timber Sycamore do CIA dẫn đầu đã trở nên phức tạp do sự cần thiết phải đánh bại IS, khiến chính phủ Mỹ phải khởi động một chiến dịch không kích toàn diện đầu tiên tại Iraq và sau đó là Syria để chống lại các phần tử Hồi giáo cực đoan.
Mặc dù đã chính thức có những hoạt động công khai tại Syria, chính quyền Obama vẫn không dừng chiến dịch bí mật. Theo các học giả, điều này hoàn toàn có lý do rõ ràng đằng sau đó.
"Đối với các phi công Nga và Mỹ trên bầu trời Syria, nếu chương trình chống lại đồng minh Damascus của Moscow mà Mỹ đang tiến hành bị hạn chế, thì các giải pháp phòng ngừa khủng hoảng Nga - Mỹ sẽ trở nên dễ dàng hơn", các học giả lưu ý.
"Nguy cơ thứ hai có thể khiến chính quyền Obama hành động bí mật ở Syria là họ cần bảo vệ danh tiếng siêu cường của Mỹ, tôn trọng và tuân thủ các chuẩn mực, nguyên tắc quốc tế. Chính mục đích thực sự là thay đổi chế độ ở Syria của Mỹ làm cho điều này càng trở nên đặc biệt quan trọng".
Điểm mấu chốt của vấn đề là can thiệp để lật đổ một chính phủ hợp pháp mâu thuẫn với nguyên tắc không can thiệp trong Điều lệ sáng lập của Liên Hợp Quốc.
"Sự hiện diện của một hoặc nhiều loại quân phục có thể tạo cơ hội để Mỹ mở rộng các hoạt động chống lại chính quyền Assad trong khi vẫn duy trì danh tiếng là tuân thủ nguyên tắc", các chuyên gia lý giải.
 |
Chương trình huấn luyện, hỗ trợ, tranh bị do chính CIA chịu trách nhiệm. Ảnh: Reuters |
Bất kể thực tế rằng các chương trình bí mật nhằm huấn luyện và trang bị cho các nhóm nổi dậy không hoàn toàn được thực thi khi mà các vũ khí Mỹ liên tục xuất hiện trên chợ đen, "bằng chứng có hệ thống về thành công của CIA đã gây ảnh hưởng đến suy nghĩ của Assad, ảnh hưởng đến chiến trường và thể hiện các mối quan tâm của Mỹ", cho thấy rằng chiến dịch này chỉ đang ngày càng rơi vào rắc rối trầm trọng.
Và mọi thứ không thể một màu hồng như CIA nghĩ. Có những báo cáo cuối tháng 3/2016 cho thấy các binh sĩ Syria được vũ trang bởi CIA và Lầu Năm Góc đã bắt đầu chiến đấu với nhau trong khu vực Aleppo.
Tờ Los Angeles Times nói rằng, lực lượng dân quân do CIA hậu thuẫn có tên gọi Knights of Righteousness đã bị chính Lực lượng Dân chủ Syria do Lầu Năm Góc hỗ trợ trục xuất khỏi thị trấn Marea.
Nancy A. Youssef của Daily Beast hồi tháng 6 từng viết rằng, Lầu Năm Góc và CIA đã tham gia vào một hoạt động đáng xấu hổ ở Syria. Trong khi Lầu năm Góc vẫn chú trọng vào việc đánh bại IS, thì CIA cũng đang đẩy mạnh các nỗ lực lật đổ Bashar al-Assad. Hai bên tài trợ cho các nhóm khác nhau mà những nhóm này thì thường xuyên đụng độ trên mặt đất.
Kết quả rõ ràng của cuộc đấu đá nội bộ này là, 51 quan chức thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ đã ký vào biên bản bất đồng chính kiến, tố cáo chính quyền Obama đã tập trung quá nhiều vào việc đánh bại IS, và thúc giục tổng thống tấn công Tổng thống Syria Bashar al-Assad càng sớm càng tốt.
Lê Huyền (Sputnik)
