Những xung đột lợi ích tại Syria giữa Nga và Mỹ có nguy cơ đẩy hai cường quốc này vào một cuộc Chiến tranh lạnh của thế kỷ 21.
Reuters cho hay mặc dù không gây nhiều tác động đến thực địa, nhưng vụ không kích vào sáng 14/4 của liên quân Mỹ, Anh, Pháp vào Syria dường như là đòn thách thức hoạt động của quân đội Nga tại đây.
Bình luận viên Yury Barmin của Al Jazeera cho rằng đòn tấn công đã biến cuộc xung đột tại quốc gia Trung Đông này trở thành cuộc đối đầu trực tiếp giữa hai cường quốc quân sự hàng đầu thế giới, gây nguy cơ bắt đầu một cuộc Chiến tranh Lạnh mới.
 |
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: Reuters |
Theo đó, giữa lúc Nga và Mỹ đưa ra những tuyên bố cứng rắn trước trận không kích, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã khẳng định "Chiến tranh Lạnh đang trở lại". Tương tự cuộc đối đầu giữa Mỹ và Liên Xô trong thế kỷ 20, mối quan hệ tích cực giữa Nga và Mỹ đã giảm xuống mức rất thấp, chủ yếu tập trung vào điều phối để tránh gây xung đột quân sự trực diện trên chiến trường.
Thay vì ưu tiên sử dụng biện pháp ngoại giao và chính trị trong quan hệ song phương, Washington và Moskva đang dựa vào lực lượng quân đội để duy trì liên hệ, giảm căng thẳng tại Syria.
Quân đôi nắm quyền ngoại giao
Cuộc tấn công giới hạn vào ngày 14/4 của liên quân Mỹ không gây bất ngờ nếu nhìn nhận theo quan điểm thời Chiến tranh Lạnh.
Trong thời Chiến tranh Lạnh, tình trạng căng thẳng gia tăng rất nhanh nhưng cũng được tháo ngòi khá nhanh.
Cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba là một trong những sự kiện đẩy Mỹ và Liên Xô đi đến bờ vực chiến tranh tổng lực và là ví dụ điển hình.
Chỉ trong 13 ngày, cuộc đối đầu leo thang tới mức hai nước đe dọa tấn công phủ đầu lẫn nhau và đặt quân đội vào tình trạng báo động cao.
Mặc dù vậy, phía Washington và Moskva sau đó đã nhanh chóng đạt được thỏa thuận giảm leo thang trong đó Liên Xô sẽ rút tên lửa hạt nhân khỏi Cuba. Đã có ít nhất hai lần lãnh đạo Mỹ và Liên Xô quyết định không phản ứng trước hành động khiêu khích của đối phương. Khủng hoảng tên lửa Cuba kết thúc nhanh chóng, nạn nhân duy nhất là phi công trinh sát cơ U-2 bị phòng không Cuba bắn hạ.
Tại Syria, cả Nga và Mỹ đều tỏ ra khá cẩn trọng, mặc dù các nhà lãnh đạo liên tục đưa ra những tuyên bố cứng rắn.
Syria được so sánh như Đức thời Chiến tranh lạnh
Phía Moskva và Washington đều nhận ra Syria là nơi thuận tiện nhất để thể hiện quan điểm của đối phương.
Ông Trump và người đồng cấp Putin đều không muốn nổ ra giao tranh tại Syria. Tuy nhiên, việc tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng sắp bị xóa sổ tại Syria khiến các chiến dịch chống khủng bố không còn mang lại lợi ích chính trị như trước.
Nga và Mỹ hiểu rằng quá trình hòa giải chính trị kéo dài sau khi xung đột kết thúc sẽ không mang lại vinh quang như lời tuyên bố chiến thắng trước IS. Khi hoạt động chống khủng bố đi vào hồi kết, Syria trở thành nơi cạnh tranh quyền lực và ảnh hưởng giữa các cường quốc.
Trên thực tế, Nga và Mỹ đều đang phân chia địa bàn hoạt động khá rõ ràng tại Syria.
Trong khi đó, quân đội chính phủ Syria dưới sự yểm trợ của Nga chủ yếu tác chiến ở khu vực phía tây sông Euphrates, địa bàn ở phía đông và phía bắc con sông này là nơi lực lượng đối lập do Mỹ hậu thuẫn hoạt động. Với sự phân chia này, Moskva và Washington sẽ tiếp tục tìm kiếm, duy trì lợi ích tại Syria thông qua sự đối đầu ngoại giao.
Sẽ không bất ngờ nếu Syria có tương lai giống nước Đức thời Chiến tranh Lạnh. Có khả năng hai cường quốc cùng các đồng minh sẽ tận dụng Syria để đặt ra những quy tắc và lằn ranh đỏ mới cho cuộc ganh đua chính trị. Sự phân chia Đông Đức và Tây Đức dưới thời Chiến tranh Lạnh rất có thể sẽ xuất hiện trở lại ở quốc gia Trung Đông này, Barmin nhận định.
Hồng Hạnh (tổng hợp)
