10 nghìn tỉ sẽ về đâu?

Với việc tăng 300% thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu, Bộ Tài Chính sẽ thu về cho Ngân sách Nhà nước hơn 10 nghìn tỉ đồng. Song số tiền đó sẽ được đầu tư lại cho Môi trường như thế nào hiện đang là mối quan tâm của dư luận.

Tăng 300% thuế bảo vệ môi trường, thu về hơn 10 nghìn tỉ đồng

Từ ngày 1/5, mức thuế bảo vệ môi trường đối với một số mặt hàng xăng dầu đã chính thức được điều chỉnh tăng gấp 3 lần so với mức hiện hành.

Cụ thể, theo Bộ Tài chính, mức thuế bảo vệ môi trường đối với mặt hàng xăng, nhiên liệu bay sẽ điều chỉnh tăng từ 1.000 đ/lít lên 3.000 đ/lít; mặt hàng dầu diesel tăng từ 500 đ/lít lên 1.500 đ/lít; mặt hàng dầu mazut tăng từ 300 đ/lít lên 900 đ/lít; mặt hàng dầu hoả giữ nguyên mức thuế là 300 đ/lít. Ngân sách nhà nước sẽ tăng thu 10.831 tỷ đồng từ việc tăng thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu.

Ngân sách Nhà nước sẽ tăng thu 10.831 tỉ đồng từ việc tăng thuế BVMT đối với xăng dầu

Trước đó, trình bày trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, do Việt Nam phải thực hiện các cam kết quốc tế, cắt giảm thuế xuất nhập khẩu theo lộ trình (Thuế nhập khẩu xăng giảm từ 35% xuống 20%). Điều này khiến nguồn thu ngân sách nhà nước giảm. Hơn nữa, giá xăng dầu bán lẻ tại Việt Nam hiện nay vẫn thấp hơn Lào, Campuchia khoảng 6.000 đồng một lít, nên xuất hiện tình trạng buôn lậu xăng dầu qua biên giới. Để bù một phần giảm thu ngân sách, Chính phủ đề nghị tăng thuế bảo vệ môi trường lên gấp ba lần.

Theo lí giải của Bộ Tài chính, mục đích của thuế bảo vệ môi trường là điều chỉnh sản xuất tiêu dùng theo hướng bảo vệ môi trường, khuyến khích sản xuất, sử dụng năng lượng sạch, tiết kiệm… Khi áp thuế bảo vệ môi trường, Bộ Tài chính sẽ tính toán linh hoạt sử dụng công cụ quỹ bình ổn giá xăng dầu, cùng với Chính sách thuế nhập khẩu xăng dầu phù hợp, nên về cơ bản không ảnh hưởng nhiều đến giá bán lẻ trong nước.

Trong cơ chế tính giá cơ sở xăng dầu hiện hành, mỗi lít xăng cõng thêm rất nhiều loại thuế, như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường,…chưa kể các loại phí khác.

Cũng theo Bộ Tài chính, mục đích của thuế bảo vệ môi trường là điều chỉnh sản xuất tiêu dùng theo hướng bảo vệ môi trường, khuyến khích sản xuất, sử dụng năng lượng sạch, tiết kiệm...

Tuy nhiên, cho đến thời điểm này, Bộ Tài Chính chưa đưa ra được một đề án chi tiết về việc sử dụng hơn 10 nghìn tỉ đồng vào việc bảo vệ môi trường như thế nào. Trong khi đó, số tiền thu từ thuế, phí bảo vệ môi trường hằng năm là bao nhiêu, sử dụng như thế nào, Tổng cục Môi trường cũng không biết được.

Tổng cục môi trường cũng chưa được biết phương án sử dụng

Cụ thể, trả lời trên báo Tiền phong ngày 12/3/2015, ông Hoàng Dương Tùng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho hay, tăng thuế BVMT là cần thiết nhưng phải sử dụng đúng mục đích là bảo vệ môi trường. Số tiền thu từ thuế, phí bảo vệ môi trường hằng năm là bao nhiêu, sử dụng như thế nào, Tổng cục Môi trường cũng không biết được.

Tình trạng ô nhiễm không khí đang dâng cao ở Việt Nam

Việc thu, chi các loại thuế, phí bảo vệ môi trường là việc của Bộ Tài chính, Tổng cục Môi trường cũng không được biết.

Về chi ngân sách cho sự nghiệp bảo vệ môi trường, hằng năm, Bộ Tài chính lập dự toán, sau đó Quốc hội phê duyệt. Chi ngân sách cho sự nghiệp môi trường ở nước ta hằng năm không quá 1% tổng chi ngân sách quốc gia, phân bổ cho trung ương và địa phương.

Nói về việc sử dụng thuế phí bảo vệ môi trường ở các quốc gia khác, ông Tùng cho biết: Tôi đi một số nước thì thấy họ thường dùng tiền thuế, phí môi trường trực tiếp cho các mục đích bảo vệ môi trường. Ví dụ, phí nước thải sẽ được sử dụng trực tiếp cho việc đầu tư hệ thống xử lý nước thải thông qua một cơ chế thu, chi minh bạch. Người dân nộp thuế, phí có thể tận mắt thấy được tiền thuế, phí họ đã nộp được sử dụng như thế nào.

“Tôi cho rằng, việc tăng thuế BVMT là đúng nhưng phải dùng đúng mục đích, tức là thuế BVMT phải dùng để bảo vệ môi trường chứ không phải dùng vào mục đích khác” ông Tùng nói

Chia sẻ về vấn đề này, đại biểu Quốc hội Cao Sỹ Kiêm, cho rằng, việc Bộ Tài chính lý giải tăng thuế bảo vệ môi trường (BVMT) để bù đắp một phần giảm thu ngân sách do phải thực hiện các cam kết quốc tế về cắt giảm thuế xuất nhập khẩu là không phù hợp. Bởi thuế BVMT và thuế nhập khẩu là tách bạch nhau, không thể lấy một loại thuế này để bù đắp cho một loại thuế khác.

Cũng theo ông Kiêm, về nguyên tắc thuế BVMT được dùng để khắc phục các hậu quả về ô nhiễm môi trường do xăng dầu gây ra. Nay tăng lên gấp 3 lần so với mức cũ thì lẽ ra phải được dùng để tăng chi cho BVMT, chứ không phải là để bù đắp cho thuế nhập khẩu giảm.

Cùng quan điểm, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cho hay: “Tăng phí mới là cái cớ, chứ không phải thực chất. Vậy phí môi trường đó ông dùng thế nào để bảo về môi trường, phải giải trình rõ. Tránh việc dùng phí này để chi tiêu vào việc khác của ngân sách, hiện đang mất cân đối”.

Ô nhiễm môi trường Việt Nam chờ đợi được thay đổi

Hiện nay, môi trường Việt Nam đang chịu ảnh hưởng nặng nề của vấn đề ô nhiễm trên nhiều phương diện.

Đơn cử, các số liệu thống kế cho thấy, ô nhiễm không khí đang có xu hướng gia tăng tại các khu đô thị lớn và khu công nghiệp.

Theo các số liệu thống kê, những năm gần đây, chất lượng không khí tại một số thành phố lớn của Việt Nam như: Hà Nội, Hải Phòng, Đồng Nai, TP Hồ Chí Minh suy giảm, chủ yếu là bụi và bụi mịn, nhất là đối với các khu vực đang trong quá trình xây dựng và các nút giao thông, thường có lưu lượng phương tiện lớn. Phần lớn các khu vực này, nồng độ bụi và bụi mịn vượt quá tiêu chuẩn từ 1,5 đến 2,5 lần.

Môi trường Việt Nam sẽ được cải thiện từ 10.831 tỉ đồng ngân sách?

Bên cạnh đó, số ngày ô nhiễm không khí  vượt ngưỡng cho phép từ 40 ngày (năm 2011) đã lên tới 128 ngày (năm 2013).

Cũng theo thống kê, hiện Việt Nam có khoảng 2.360 con sông dài trên 10 km và hàng ngàn hồ, ao. Về tác động của ô nhiễm nước tới sức khỏe nhân dân, theo báo cáo thống kê của Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên và Môi trường, trung bình mỗi năm có tới 9.000 người tử vong vì nguồn nước ô nhiễm, có tới 200.000 trường hợp được phát hiện ung thư mà một nguyên nhân quan trọng là do sử dụng nước bị ô nhiễm.

Không dừng ở đó, Bộ TN&MT hiện nay đã xác định được 104 làng nghề ô nhiễm nhất trên phạm vi cả nước cần phải có kế hoạch xử lý triệt để cho đến năm 2020. Trong đó có những địa phương, mức độ ô nhiễm kim loại nặng độc hại (Cr6+) cao gấp hơn 3.000 lần quy chuẩn cho phép, đây thực sự là con số đáng báo động. Tỷ lệ bệnh tật tại các khu vực ô nhiễm do làng nghề ngày một gia tăng. Hầu hết các cơ sở tại làng nghề không có biện pháp xử lý chất thải, các loại khí thải, nước thải, chất thải rắn đều xả trực tiếp ra môi trường. Đặc biệt là chất thải của các làng nghề tái chế chất thải (giấy, kim loại, nhựa), dệt nhuộm sử dụng hóa chất công nghiệp … đang là vấn đề hết sức bức xúc gây ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe người dân.

Với những mối nguy hại từ ô nhiễm môi trường ngày càng có xu hướng gia tăng, người dân đang rất mong đợi vào những thay đổi tích cực xứng đáng được hưởng từ khoản thu ngân sách hơn 10 nghìn tỉ đông mà Bộ Tài Chính sẽ thu về cho NSNN nểu trên.

Nam Nam