Mừng tuổi ngày đầu năm vốn được coi là nét văn hóa đặc sắc trong Tết Nguyên đán. Mặc dù cách đón Tết nay và Tết xưa đã có ít nhiều thay đổi, nhưng tục lệ này vẫn sẽ luôn được gìn giữ và trở thành một phần không thể thiếu trong dịp Tết của người Việt Nam.
Nguồn gốc tục lì xì ngày Tết
Xung quanh nguồn gốc của tục lì xì ngày Tết cũng có nhiều giả thuyết. Có người cho rằng phong tục này bắt nguồn từ bên Trung Quốc. Tương truyền thời xưa có một con yêu quái chuyên xuất hiện vào đêm Giao thừa, thích xoa đầu những đứa trẻ đang ngủ ngon giấc làm chúng bị sốt cao hoặc trở nên ngớ ngẩn.
 |
| Lì xì đầu năm mới là một nét văn hóa đẹp và không thể thiếu trong Tết cổ truyền của người Việt Nam. Ảnh: Internet |
Vì thế những gia đình có con nhỏ phải thức cả đêm để canh không cho yêu quái làm hại con mình. Một lần có 8 vị tiên đi ngang nhà kia thấy vậy liền hóa thành những đồng tiền nằm bên
chỗ mấy đứa trẻ, cha mẹ chúng đem gói những đồng tiền này vào tấm vải đỏ để xua đuổi yêu quái.
Việc lấy giấy đỏ gói tiền được kể lại cho bà con làng xóm. Mọi người vui mừng, bắt chước làm theo và dần dần trở thành phong tục tiền mừng tuổi hay còn gọi là lì xì đầu năm mới.
Cũng có ý kiến cho rằng tiền lì xì được biến thể từ tục “đặt áp tế tiền” - là những đồng tiền được xâu bằng chỉ đỏ, buộc lại theo hình thanh kiếm hoặc con rồng để trên giường hoặc trong nôi với mục đích chống tà ma, bảo vệ giấc ngủ cho trẻ nhỏ.
Còn theo Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vỹ (ĐH KHXH&NV - ĐHQG Hà Nội) lí giải hai chữ lì xì là đọc âm Quảng Đông (Trung Quốc) - âm Hán Việt hay dùng là "lợi thị", có nghĩa là "lãi chợ", tiền lãi do chợ búa mà ra. Cũng có thể giải thích là kì vọng được lãi trong chợ búa buôn bán. Ở Bắc Bộ và khu 4 trước đây, người ta gọi đó là tiền "phát vốn" hoặc tiền "mở hàng". Nghĩa chung của "lì xì" "phát vốn","mở hàng" là đều gắn với chợ búa.
Ý nghĩa tục lì xì
Người Việt có phong tục, cứ giao thừa hoặc mùng 1 là cả nhà lại sum vầy. Con cháu mừng tuổi ông bà và ông bà lì xì lại con cháu để may mắn cả năm, kèm với đó là những lời chúc. Mặt khác, người tới chơi cũng được nhận lì xì từ chủ nhà hoặc ngược lại. Mừng tuổi không giới hạn trong ngày mùng 1 mà còn có thể kéo dài sang ngày mùng 2, 3 cho tới cuối dịp Tết, vào mùng 10.
 |
| Tiền lì xì là “tiền may mắn trong năm mới”. Ngày nay, liệu phong bao lì xì còn mang ý nghĩa nguyên thủy của nó? (Ảnh: Internet) |
Lì xì nhằm cầu chúc người nhận phát đạt, hạnh phúc. Thường mọi người sẽ bỏ tiền may mắn vào bao giấy màu đỏ. Phong bao tượng trưng cho sự kín đáo, không muốn so bì hơn thua để dẫn đến xích mích hay chuyện không vui. Ngoài ra, bao lì xì còn tượng trưng cho tài lộc, cho đi nhiều lì xì bao nhiêu thì sẽ nhận lại được nhiều tài lộc bấy nhiêu. Hơn nữa, nó còn thay cho lời chào, lời chúc sức khỏe và mong một năm mới an lành, làm ăn tấn tới.
Chính vì vậy, số tiền trong mỗi bao lì xì ít nhiều không quan trọng. Đó là món quà tinh thần dịp đầu năm, như một biểu tượng tốt đẹp khiến bạn tin rằng 365 ngày tới của mình sẽ luôn an yên và sung túc. Thế nên, hãy coi trọng chính thông điệp mà những phong bao lì xì gửi gắm thay vì số lượng tiền bên trong chứa đựng.
Một số điều cấm kỵ khi tặng bao lì xì
Theo quan niệm dân gian, việc tặng tiền mừng tuổi cũng cần phải chú ý một số điểm dưới đây để thể hiện sự tôn trọng với người tặng và mang ý nghĩa may mắn trọn vẹn:
1. Bao lì xì nên để số tiền chẵn để tượng trưng cho ý nghĩa tốt lành
Số tiền trong phong bao lì xì nên để số chẵn hơn là số lẻ bởi điều đó đem lại may mắn nhiều hơn.
2. Không sử dụng bao lì xì cũ
Việc sử dụng lại bao lì xì cũ không chỉ gây nên tình huống dở khóc dở cười vì năm mới đã khác với năm cũ mà còn thể hiện sự thiếu tôn trọng với người nhận.
3. Nhét tiền mới trong phong bao lì xì
Đầu năm mới nên điều mong ước cũng là sự khởi đầu mới, do vậy không nên sử dụng tiền cũ để mừng tuổi. Điều này cũng thể hiện sự thành tâm cầu chúc của người tặng dành cho người nhận, bỏ qua những điều không hay của năm cũ.
4. Không nên mở phong bao lì xì trước mặt người tặng
Trong văn hóa Á Đông, mở bất cứ món quà nào trước mặt người tặng cũng được coi là thiếu lịch sự. Tương tự như vậy, bạn nên dặn trẻ không nên mở ngay phong bao lì xì trước mặt người tặng. Đã có không ít trường hợp cả hai bên phụ huynh đều xấu hổ khi bé vùng vằng vì tiền lì xì quá ít.
 |
| Cách nhận tiền mừng tuổi thể hiện nét đẹp văn hóa của người nhận |
Trải qua bao nhiêu năm, tục mừng tuổi vẫn được gìn giữ và sự mong mỏi nhận được chiếc bao lì xì trong ngày đầu năm vẫn không thay đổi. Những chiếc bao lì xì đã trở thành những chiếc cầu nối gắn kết mọi người, thể hiện tình cảm, sự hy vọng vào những điều ấm áp, an lành và nhiều may mắn trong dịp năm mới. Dù thời đại có biến đổi thế nào, thì nét văn hóa đẹp này vẫn luôn in sâu trong tâm khảm người Việt, lưu giữ lại những ký ức khó quên và gợi lên những hy vọng vào một tương lai mới.
Trang Vũ (Tổng hợp)
