Các nhà nghiên cứu chỉ ra các lãnh đạo chính trị và doanh nghiệp đang thất bại trong hành động để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và ngăn hành tinh này trở thành "địa ngục không thể ở đối với hàng triệu người". Trong khi đó, đại dịch Covid-19 đã khiến hơn 1 triệu người thiệt mạng và ít nhất 37 triệu người nhiễm. Dịch bệnh đã phơi bày thất bại của "hầu hết các quốc gia" trong việc ngăn "làn sóng tử vong và bệnh tật" bất chấp những cảnh báo lặp đi lặp lại của chuyên gia.
Theo Văn phòng Giảm nhẹ Rủi ro Thiên tai LHQ (UNDRR), từ năm 2000-2019, có 7.348 vụ thiên tai lớn (động đất, sóng thần và bão) cướp đi sinh mạng của 1,23 triệu người, ảnh hưởng tới 4,2 triệu người và gây thiệt hại kinh tế toàn cầu lên đến 2,97 nghìn tỷ USD. Con số này cao gần gấp đôi so với 4.212 thảm họa được ghi nhận trong giai đoạn 1980-1999.
Trung tâm Nghiên cứu Dịch tễ học về thiên tai (The Center for Research on the Epidemiology of Disasters' Emergency Events Database) mô tả một thảm họa thiên nhiên khiến ít nhất 10 người thiệt mạng, 100 người trở lên bị ảnh hưởng, tuyên bố tình trạng khẩn cấp hoặc kêu gọi cứu trợ quốc tế. Phần lớn những thảm họa này liên quan đến biến đổi khí hậu. Các nhà nghiên cứu báo cáo số lượng lũ lụt, bão, hạn hán, sóng nhiệt, cháy rừng đã nhiều hơn trong 20 năm qua.
Tác động của các thảm họa thiên nhiên trong 2 giai đoạn 1980-1999 và 2000-2019. Ảnh: UNDRR
Nguyên nhân của sự gia tăng này được cho là do nhiệt độ toàn cầu tăng lên. Các nhà khoa học cho rằng điều này đang làm tăng tần suất các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và thảm họa. Báo cáo cho thấy lũ lụt, bão, sóng nhiệt, hạn hán, cháy rừng đều tăng đáng kể trong 20 năm qua.
"Thật khó hiểu khi chúng ta cố ý và tự nguyện tiếp tục gieo mầm cho sự hủy diệt của chính mình", trưởng UNDRR của Trung tâm Nghiên cứu Dịch tễ Thiên tai tại Bỉ, Mami Mizutori và Debarati Guha-Sapir mở đầu báo cáo. "Tất cả thực sự nằm ở vấn đề quản trị nếu chúng ta muốn giải phóng hành tinh này khỏi tai họa đói nghèo, mất dần các loài và đa dạng sinh học, bùng nổ nguy cơ đô thị và hậu quả tồi tệ nhất của sự nóng lên toàn cầu".
Châu Á là nơi chịu ảnh hưởng tồi tệ nhất của thảm họa khí hậu trong 20 năm qua. Nơi này hứng chịu 3.068 sự kiện thiên tai từ năm 2000-2019. Tiếp theo đó là châu Mỹ với 1.756 thảm họa và châu Phi với 1.192 thảm họa. Quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trong 2 thập kỷ qua là Trung Quốc với hơn 500 trận thiên tai, sau đó là Mỹ với 467 trận.
Trong số những thảm họa tàn khốc nhất (được coi là thảm họa lớn từng cướp đi sinh mạng của hơn 100.000 người), phải kể đến trận sóng thần ở Ấn Độ Dương năm 2004, bão Nargis ở Myanmar năm 2008 và động đất ở Haiti năm 2010.
Tỷ lệ các loại thiên tai. Ảnh: UNDRR
Báo cáo cho biết chúng ta đã đạt được một số thành công trong việc bảo vệ những cộng đồng dễ bị tổn thương nhờ hệ thống cảnh báo sớm và phản ứng tốt hơn. Các cơ quan quản lý thảm họa tại các quốc gia như Bangladesh, Ấn Độ đã cứu sống nhiều sinh mạng nhờ việc chuẩn bị tốt hơn để ứng phó với lốc xoáy và lũ lụt.
Mizutori và Guha-Sapir cho biết: "Các quốc gia công nghiệp đang thất bại thảm hại trong việc giảm phát thải khí nhà kính xuống mức tương xứng với mục tiêu mong muốn, đó là giữ cho sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C theo Thỏa thuận Paris". Họ kêu gọi các nước làm nhiều hơn nữa để tăng cường quản lý rủi ro thiên tai và chuẩn bị tốt hơn cho các thảm họa khí hậu trong tương lai.
Hiện nay, thế giới đang có xu hướng tăng nhiệt độ từ 3,2 độ C trở lên, trừ khi các nước công nghiệp phát triển có thể cắt giảm đáng kể lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Báo cáo cho biết mức tăng nhiệt độ dự kiến đủ để làm tần suất các hiện tượng khí hậu trên toàn thế giới tăng lên. Điều này khiến bất cứ cải tiến ứng phó thiên tai hay thích ứng khí hậu nào cũng đều "lỗi thời ở nhiều nước". Lượng phát thải sẽ cần giảm ít nhất 7,2% mỗi năm trong vòng 10 năm tới để đạt mục tiêu 1,5 độ C đã đặt ra trong Thỏa thuận Paris.
Tổng thư ký LHQ António Guterres cho biết: "Chúng ta đã nhận thấy rất ít tiến bộ trong việc giảm thiểu tác động của khí hậu và suy thoái môi trường. Để xóa đói giảm nghèo và giảm tác động của biến đổi khí hậu, chúng ta phải đặt lợi ích công cộng lên trên tất cả các vấn đề khác".
