heo luật pháp, các cơ quan chấp pháp Việt Nam có quyền bắt giữ và khởi tố vụ việc.
Bên lề kỳ họp Quốc hội, tại phiên họp tổ sáng nay (28/5), Đại biểu, Luật sư Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP HCM) cho biết: “Nếu anh (tàu Trung Quốc-PV) cố tình đâm vào tàu cá Việt Nam gây ra nguy cơ chết người, chìm tàu thiệt hại tài sản thì vi phạm luật hình sự. Theo luật pháp thì các cơ quan chấp pháp Việt Nam có quyền bắt giữ và khởi tố”.
Trên vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam thì Việt Nam có quyền tài phán. Các cơ quan chấp pháp Việt Nam có quyền xuất hiện ở đó và nếu phát hiện ra các tàu thuyền dân sự khác xâm hại quyền lợi của công dân Việt Nam thì các lực lượng chấp pháp có quyền xử lý, ngăn chặn, bắt giữ, khởi tố về hình sự. Các công ty, các cá nhân bị hại có thể khởi kiện dân sự. “Ở một số nước, tàu cá nước ngoài mà xâm phạm vùng biển của quốc gia đó là người ta có quyền bắt giữ. Thậm chí, chúng ta cũng từng bị các nước bắt giữ” – ông Nghĩa nhấn mạnh.
PV: Từ trước tới nay, Việt Nam đã bắt giữ các tàu cá nước ngoài và đem ra xử chưa, thưa ông?
Ông Trương Trọng Nghĩa: Cho đến nay, tôi chưa nghe Việt Nam bắt giữ tàu cá nước ngoài và đem ra xử.
PV: Tàu cá của ngư dân Việt Nam bị đâm, có ghi hình bằng chứng thì có cơ sở khởi kiện không, thưa ông?
Ông Trương Trọng Nghĩa: Nếu chứng cứ chúng ta có đầy đủ thì sẽ có cơ sở để khởi kiện vụ việc.
PV: Hội nghề cá Đà Nẵng cho biết sẽ đòi bồi thường 240.000 USD. Để làm được việc này thì phải bắt đầu từ đâu?
Ông Trương Trọng Nghĩa: Đi vào từng việc cụ thể sẽ phải có những luật sư có chuyên môn để nghiên cứu.
Ở sự việc này có một số khả năng như đã nói trên. Trong điều kiện bình thường có thể khởi kiện dân sự. Còn kiện ở đâu và cần chứng cứ nào thì cần phải nghiên cứu.
PV: Phải chăng là chúng ta cần thực hiện vụ kiện ở các cấp độ khác nhau?
Ông Trương Trọng Nghĩa: Tình hình biển Đông hiện nay có quan hệ nhà nước – nhà nước, quan hệ doanh nghiệp nước ngoài – nhà nước… Phải đi vào sự việc cụ thể thì mới có thể nói là kiện ở đâu, kiện thế nào, đủ bằng chứng chưa…
PV: Việc Trung Quốc đặt trái phép giàn khoan trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, chúng ta nên kiện Trung Quốc vào thời điểm nào?
Ông Trương Trọng Nghĩa: Trung Quốc đã chiếm Hoàng Sa một cách trái phép, bất hợp pháp thì nhà nước Việt Nam phải có trách nhiệm đấu tranh pháp lý để đòi lại chủ quyền Hoàng Sa.
Việc giàn khoan xuất hiện không phải là hành vi của một công ty tư nhân hoặc doanh nghiệp. Tuy nó là một doanh nghiệp nhưng với những hành vi vừa qua thì mang tính chất nhà nước. Vì Trung Quốc đem cả tàu hải quân để bao bọc, che chắn cho giàn khoan. Vì vậy, đây không chỉ là hành vi đơn phương của một công ty tư nhân, một doanh nghiệp mà là hành vi có tính chất nhà nước vì thế cần phải xử lý theo tính chất quốc tế.
Ở đây cũng có câu chuyện của các tàu cá Trung Quốc đâm vào tàu cá Việt Nam, đó là hành vi gây hại về dân sự hoặc hình sự. Nếu anh cố tình đâm vào tàu cá Việt Nam gây ra nguy cơ chết người, chìm tàu thiệt hại tài sản thì vi phạm luật hình sự. Theo luật pháp thì các cơ quan chấp pháp Việt Nam có quyền bắt giữ và khởi tố.
PV: Xin cảm ơn ông!/.
- Từ việc Trung Quốc đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng biển Việt Nam nó nảy sinh nhiều vấn đề. Từ quan hệ giữa nhà nước với nhau rồi có quan hệ dân sự. Ví dụ như tàu cá của ngư dân Việt Nam đang hoạt động bình thường bị tàu khác xâm phạm gây thiệt hại, việc này ngư dân có quyền khởi kiện dân sự. Trên vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, Việt Nam có quyền tài phán, các lực lượng chấp pháp Việt Nam trên biển có quyền xuất hiện tại đó và nếu những tàu thuyền dân sự nước khác xâm hại quyền lợi của công dân Việt Nam thì lực lượng chấp pháp có quyền xử lý, ngăn chặn, thậm chí bắt giữ và khởi tố hình sự về các hành vi vi phạm...
Việc khởi kiện để đòi bồi thường sẽ có những khó khăn, thưa ông?
- Vấn đề liên quan đến việc chấp pháp, nếu như tàu Trung Quốc đâm vào tàu cá Việt Nam, lực lượng chấp pháp của Việt Nam có ở đó phải bắt giữ. Còn việc muốn khởi kiện dân sự phải biết bị đơn là ai. Có thể nói Việt Nam có quyền tài phán, tòa án Việt Nam có quyền xét xử những trường hợp mà công dân Việt Nam bị xâm hại trên vùng biển, vùng lãnh thổ Việt Nam, hoặc tàu thuyền nước ngoài vi phạm pháp luật tại vùng biển, vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Thưa ông, trong tình hình hiện nay ở Biển Đông, có việc chúng ta phải đưa ra Tòa án quốc tế nhưng có vấn đề pháp luật chúng ta xử lý được?
- Tình hình Biển Đông xuất hiện nhiều tranh chấp, những vi phạm mang tính chất khác nhau, lâu nay thì chúng ta nói nhiều về quan hệ giữa các nhà nước với nhau, nhưng hiện nay đã xuất hiện những quan hệ giữa các pháp nhân, tư nhân với tư nhân, như tàu đánh cá của ngư dân là tư nhân. Các cơ quan chấp pháp của Việt Nam có thể làm những việc để bảo vệ công dân. Ở một số nước khi tàu cá nước khác xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế là họ bắt giữ, đưa ra tòa xét xử.
Việt Nam đã bao giờ bắt giữ và xét xử tàu nước ngoài xâm phạm vùng biển và vùng đặc quyền kinh tế?
- Đến nay chưa nghe đến việc Việt Nam bắt giữ tàu nước ngoài xâm phạm vùng biển của mình ra xét xử. Về việc tàu Trung Quốc đâm tàu cá của ngư dân và tàu của lực lượng chấp pháp Việt Nam tại vùng biển và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam rõ ràng là hành vi vi phạm pháp luật trên lãnh thổ Việt Nam. Có thể nó gây hại về mặt dân sự, có thể là hình sự nếu như cố tình đâm vào tàu có thể gây nguy hiểm chết người. Đúng theo luật pháp các cơ quan chấp pháp Việt Nam có quyền truy bắt hoặc bên bị hại khởi kiện dân sự.
Vụ tàu cá của Việt Nam bị đâm chìm nhưng lực lượng chấp pháp chưa bắt được tàu vi phạm của Trung Quốc, các chứng cứ khác có đảm bảo cho cá nhân khởi kiện?
- Chứng cứ chúng ta có đầy đủ thì đó là cơ sở để cá nhân bị thiệt hại có thể khởi kiện và cơ quan chức năng tiến hành khởi tố nếu có dấu hiệu hình sự.
Xin cảm ơn ông.
