Những vi phạm của Trung Quốc trong quá trình phòng chống Covid-19 vi phạm luật quốc tế. Ảnh: Reuters
Theo một báo cáo mới được công bố của Viện nghiên cứu Henry Jackson Society (HJS) tại Anh, việc chính phủ Trung Quốc xử lý sớm dịch bệnh và không báo cáo đầy đủ thông tin cho WHO đã vi phạm điều 6 và 7 của Quy định Sức khỏe Quốc tế (IHR). Đây là một hiệp ước mà Trung Quốc đã ký kết và có nghĩa vụ duy trì. Những vi phạm này cho phép ổ dịch lây lan nhanh chóng ra bên ngoài Vũ Hán.
Đặc biệt, nghiên cứu của HJS đã phát hiện ra:
- Chính phủ Trung Quốc không công bố dữ liệu tiết lộ bằng chứng cho thấy Covid-19 truyền từ người sang người trong khoảng thời gian tối đa 3 tuần kể từ khi biết về nó. Điều này vi phạm điều 6 và 7 trong IHR.
- Cung cấp cho WHO thông tin sai lệch về số người nhiễm từ ngày 2/1/2020-11/1/2020, vi phạm điều 6 và 7 của IHR.
- Không cấm vật chủ trung gian lây truyền virus, thay vào đó lại thúc đẩy sự tăng nhanh của các loài vật chủ nguy hiểm cho con người tiêu thụ, vi phạm điều 12 của Công ước Quốc tế về quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa.
- Cho phép 5 triệu người (tương đương với quy mô của vùng đô thị San Francisco, CA hoặc Greater Boston, MA ở Mỹ và gấp khoảng 5 lần thành phố Birmingham của Anh) rời khỏi Vũ Hán trước khi áp lệnh phong tỏa vào ngày 23/1/2020 mặc dù đã biết bệnh truyền từ người sang người.
Theo báo cáo, việc thiếu thông tin làm chậm phản ứng với virus, chẳng hạn như thiếu sàng lọc đi lại. Trước đó, một nghiên cứu của ĐH Southampton chỉ ra rằng nếu các biện pháp kiểm dịch nghiêm ngặt được đưa ra 3 tuần trước thì sự lây lan của bệnh sẽ giảm khoảng 95%.
Do vi phạm luật pháp quốc tế, báo cáo đánh giá rằng thiệt hại tiềm ẩn mà Trung Quốc phải chịu trách nhiệm có thể lên đến 4.000 tỷ USD chỉ từ các nước G7. Vương quốc Anh được cho là yêu cầu bồi thường 449 tỷ USD dựa trên những chi tiêu mà chính phủ tuyên bố chính thức. Mỹ có thể đòi 1.200 tỷ USD, Canada 59 tỷ USD và Úc đòi 37 tỷ USD. Báo cáo sử dụng chi tiêu được công bố chính thức vào ngày 5/4/2020 thay vì tổng chi tiêu dự kiến trong toàn bộ thời gian diễn ra cuộc khủng hoảng. Con số thực tế dự kiến sẽ lớn hơn rất nhiều.
Thừa nhận là sẽ có nhiều khó khăn để khởi kiện, báo cáo đưa ra 10 cách tiềm năng để chống lại Trung Quốc ở khắp các địa điểm tài phán trong nước và quốc tế. Mặc dù nhiều hiệp ước khác ngoài IHR, báo cáo lập luật rằng các luật sư quốc tế có thể sử dụng các điều khoản liên quan để duy trì những quy tắc quốc tế. Những khuyến nghị được HJS đưa ra gồm sử dụng Tòa trọng tài Thường trực, Tòa án công lý Quốc tế, Tòa án Hong Kong, giải quyết tranh chấp song phương thông qua các Hiệp ước Đầu tư song phương và các hoạt động kiện tụng lên WTO.
