Nhiều người dân lo ngại việc thuế chồng thuế, còn luật sư quan ngại rằng đây là việc đi ngược lại tinh thần của Hiến pháp về quyền có nhà ở của công dân.
Vietnamnet cho hay việc đề xuất đánh thuế nhà có giá trị vượt mức 700 triệu đồng của Bộ Tài chính đang bị dư luận phản ứng dữ dội. Nhiều ý kiến cho rằng, việc đánh thuế nhà là "thuế chồng thuế" khi để làm một căn nhà, người dân đã phải đóng rất nhiều loại thuế. Mua một căn nhà đã phải trả nhiều loại thuế, xây nhà cũng phải đóng các loại thuế và nay khi ở trong ngôi nhà của mình cũng bị đánh thuế?
Trước đó, Bộ Tài chính đề nghị xây dựng Luật Thuế tài sản. Theo đó, Bộ này dự kiến đánh thuế đối với nhà, đất ở, tàu bay, du thuyền, ô tô có giá trị 1,5 tỷ đồng trở lên.
Cụ thể, đối với nhà ở, Bộ Tài chính đề nghị nghiêng về áp dụng phương án đánh thuế 0,4% với nhà có giá trị từ 700 triệu đồng trở lên.
Điều này, theo Bộ Tài chính, là “phù hợp với quy định mức thuế suất thuế tài sản của các nước”, khai thác tốt nguồn thu từ thuế tài sản, đảm bảo thuế tài sản là nguồn thu ổn định của ngân sách nhà nước, thực hiện mục tiêu cơ cấu lại thu ngân sách nhà nước.
Theo như dự kiến, ngân sách có thể thu được 31 nghìn tỷ đồng/năm nếu đề xuất này được áp dụng.
Ví dụ: Trường hợp nhà ông A. ở phố Nguyễn Du (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội), diện tích 50m2, nhà 3 tầng, có nghĩa tổng diện tích sử dụng là 150m2.
Theo Quyết định 706 của Bộ Xây dựng, nhà 3 tầng có suất đầu tư là 6.810.000 đồng/m2. Như vậy, chi phí xây dựng căn nhà có diện tích sàn 150m2 của ông A. là khoảng 1 tỷ đồng. Ngưỡng không chịu thuế là 700 triệu đồng, cho nên số thuế nhà dự kiến phải nộp là phần 300 triệu đồng. Với mức thuế nhà dự kiến 0,4%, mỗi năm ông A. phải nộp 1,2 triệu đồng.
Ngoài ra, theo dự thảo Luật Thuế tài sản, nhà ông A. có thể sẽ phải nộp thuế đất ở với mức 12,3 đến 16 triệu đồng/năm, cao hơn nhiều mức hiện hành
Liên quan đến vấn đề này, trả lời trên Vnexpress, luật sư Nguyễn Xuân Anh cho biết "Quy định này đi ngược với tinh thần Hiến pháp".
Cụ thể, theo luật sư Nguyễn Xuân Anh, ông cho rằng Bộ Tài chính thiếu cơ sở pháp lý khi đề xuất việc đóng thuế như trên, mặt khác khi không có đủ chứng cứ cơ sở pháp lý thì cũng phải có cơ sở thực tiễn.
"Nhưng cơ sở thực tiễn mà Bộ Tài chính chỉ căn cứ vào việc đem về nguồn thu cho nhà nước mà quên quyền lợi của người dân", luật sư nói.
Theo ông Xuân Anh, đề xuất này nếu được thông qua sẽ làm triệt tiêu hoặc phương hại tới quyền lợi của đại đa số người dân sở hữu nhà. "Đây là quy định đi ngược lại tinh thần Hiến pháp, bởi mọi người dân đều có quyền có nơi ở", ông nêu quan điểm.
 |
Theo các chuyên gia, không nên lấy lý do thiếu cơ sở dữ liệu về những người có nhiều nhà để rồi đẩy khó cho dân. Ảnh: Vietnamnet |
Khi được hỏi về việc Bộ Tài chính giải thích đây là "học hỏi kinh nghiệm từ các nước", luật sư Xuân Anh cho rằng lý giải này chưa chặt chẽ bởi các quốc gia văn minh thường áp dụng đánh thuế từ căn nhà thứ hai trở đi.
Cùng chung quan điểm, luật sư Vũ Tiến Vinh cũng cho hay dự thảo cần đánh giá tác động đến nền kinh tế, đời sống xã hội của người dân.
"Sẽ có bao nhiêu gia đình phải chịu ảnh hưởng của đạo luật này? Vấn đề an sinh xã hội sẽ bị tác động thế nào nếu đạo luật được thông qua?..."
Pháp luật hiện nay quy định người có thu nhập có thể phải chịu thuế thu nhập cá nhân.
Khi nhận chuyển nhượng đất đai, nhà ở thì họ phải chịu lệ phí trước bạ và một số phí, lệ phí khác. Trong quá trình sử dụng, chủ tài sản phải chịu thuế sử dụng đất phi nông nghiệp (nộp hàng năm). Khi chủ sở hữu chuyển nhượng cho người khác thì họ phải chịu thuế thu nhập cá nhân (nếu thuộc đối tượng và diện chịu thuế). Như vậy, chủ sở hữu tài sản chịu thuế cho toàn bộ quá trình từ khi có thu nhập, mua tài sản đến khi bán tài sản.
Ông Vinh cho rằng ở nhiều nước phát triển, luật này không phải là mới, việc áp dụng cũng khá thuận lợi, không gặp nhiều vướng mắc. Tuy nhiên, để có được điều đó thì họ đã phải bỏ ra nhiều năm để xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản của công dân và một loạt các chế định để hệ thống dữ liệu luôn được cập nhật kịp thời. Với nước ta, do nhiều nguyên nhân, nếu được thông qua thì việc thực thi không được thuận lợi như vậy.
Mặc dù phía Bộ Tài chính mới chỉ nêu đề xuất nhưng theo luật sư Vinh, nội dung này còn "quá nhiều vấn đề cần phải giải quyết và làm rõ".
Thứ nhất, cơ sở pháp lý, cơ sở khoa học và thực tiễn của mức 700 triệu đồng? "Hệ thống pháp luật của chúng ta chưa có quy định liên quan đến hạn mức này. Câu hỏi đặt ra là tại sao không phải là 500 triệu hay 1 tỷ mà lại là 700 triệu?", ông Vinh nói.
Thứ hai, về nguyên tắc thu nhập có được để sở hữu nhà đất, người dân đã phải chịu thuế. Nếu mặc nhiên cứ trên 700 triệu là thu thì sẽ là thuế chồng thuế, rất thiệt thòi cho người dân.
Theo ông Vinh, trước mắt chỉ có thể đánh phần giá trị tăng thêm thì mới hợp lý. "Ví dụ, trước đây, tôi mua nhà một tỷ, bây giờ quy hoạch mở đường hoặc vì lý do nào đó giá trị nhà đất tăng lên hai tỷ thì tôi chỉ nộp thuế của phần tăng thêm. Nếu giá nhà đất không tăng thì tôi không phải nộp. Cách tính này tương tự như thuế nhu nhập hiện nay, đảm bảo nguồn thu cho ngân sách cũng đảm bảo quyền lợi của người nộp thuế", luật sư đề xuất.
Ông Vinh cho rằng luật chỉ cần quy định các đối tượng thuộc diện mua nhà có thu nhập thấp không thuộc diện phải chịu thuế tài sản. Mở rộng ra, người được miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân cũng sẽ thuộc diện miễn, giảm thuế tài sản.
Thứ ba, rất nhiều nhà đất hiện nay chưa được cấp giấy chứng nhận. Việc quản lý biến động cũng còn nhiều bất cập. Trên giấy chứng nhận là nhà cấp bốn nhưng thực tế là nhà nhiều tầng kiên cố, có thể xây có phép hoặc không phép. Cơ sở dữ liệu không đầy đủ, không đồng bộ trên phạm vi cả nước. Nếu nhà đất không có giấy chứng nhận, không có giấy phép xây dựng mà thu thuế thì có vô tình hợp pháp hóa cho vi phạm? Vấn đề này phải được làm rõ giữa nghĩa vụ của người quản lý, sử dụng tài sản với việc nhà nước công nhận quyền tài sản cho người dân.
Ngoài ra, các quy định về giá hiện nay cũng còn khá nhiều bất cập. Nếu nhưu thu trên giá nhà nước quy định thì không tiếp cận đúng bản chất của đạo luật này. Nếu tiến hành định giá theo giá thị trường thì ngành tài chính khó có thể triển khai đồng loạt.
Thứ tư, yếu tố lạm phát, trượt giá. Chủ sở hữu tài sản phải được miễn thuế đối với phần này thì mới đảm bảo công bằng giữa một bên chủ thể là nhà nước và một bên chủ thể là người dân.
Thứ năm, nếu thuế này được thông qua thì nhà nước cần xem xét lại việc có tiếp tục thu thuế sử dụng đất phi nông nghiệp đối với đất ở nữa hay không? Mặc dù tiền thuế đất phi nông nghiệp không lớn nhưng không thể một tài sản đồng thời chịu hai khoản thuế.
Chốt lại vấn đề, ông Vinh đánh giá: "Để luật khả thi thì các quy định phải phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội; phải phù hợp với nguyện vọng của phần lớn người dân. Nếu không tất yếu sẽ phát sinh việc lách thuế, trốn thuế".
Hồng Hạnh (tổng hợp)
