Trong cuộc gặp hồi cuối tuần trước với Tổng thống Syria Bashar al-Assad, Tổng thống Putin khẳng định các “lực lượng vũ trang nước ngoài” cần rời khỏi Syria. Một số tờ báo cho rằng “lực lượng” này ám chỉ tới Iran, phải chăng đây là sự thật?
Tổng thống Syria Bashar al-Assad tuần qua vừa có một chuyến thăm “không báo trước” tới Nga, tiếp kiến Tổng thống Nga Vladimir Putin tại khu nghỉ dưỡng bên Biển Đen tại thành phố Sochi, nơi hai nhà lãnh đạo thảo luận về các vấn đề liên quan tới tương lai Syria, và đáng chú ý là việc giảm sự hiện diện của quân đội nước ngoài tại quốc gia Trung Đông này.
Đây là cuộc gặp thứ ba tại Nga giữa ông Assad và ông Putin kể từ năm 2015, nhưng là lần đầu tiên kể từ sau hai vụ không kích của Mỹ cùng các đồng mình phương Tây và Israel nhằm vào Chính phủ Syria làm gia tăng đáng kể căng thẳng giữa các bên trong cuộc chiến.
Tổng thống Syria Assad và Tổng thống Nga Putin.
Cuộc không kích đầu tiên vào ngày 13/4 do Mỹ dẫn đầu, được tiến hành với hàng trăm tên lửa nhằm vào các địa điểm quanh Damascus, còn trận thứ hai vào ngày 10/5 khi hàng chục mục tiêu ở Syria bị tên lửa Israel bắn phá.
Cả hai nhà lãnh đạo Putin và Assad, những người đứng đầu các quốc gia mà bị phương Tây “hắt hủi”, có rất nhiều điều cần phải bàn thảo trước những hành động quân sự ngày càng gia tăng của nước ngoài ở Syria. Nhưng vấn đề lớn nhất lúc này có lẽ là câu hỏi của Iran và Israel, cũng như những lời đe dọa của phía Tel Aviv sẽ tấn công nếu Tehran “vượt lằn ranh đỏ”.
Cần phải nhắc lại là cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Putin-Assad diễn ra chỉ trước một tuần sau cuộc gặp giữa ông Putin và Thủ tướng Israel Netanyahu tại Moscow, sau khi chiến đấu cơ Israel tiến hành không kích căn cứ Syria được cho là nơi đóng quân của lính Iran.
Đáng chú ý, hãng thông tấn nhà nước Syria (SANA) đã xác nhận ông Putin nói với ông Assad trong cuộc gặp rằng “các lực lượng vũ trang nước ngoài” sẽ phải sớm rời khỏi Syria.
“Chúng tôi khẳng định rằng với những thành tích và chiến công lớn mà quân đội Chính phủ Syria đã đạt được trong cuộc chiến chống khủng bố cùng với tính tích cực của tiến trình chính trị, thì tất cả các lực lượng nước ngoài cần phải rút quân khỏi lãnh thổ Cộng hòa Arab Syria”, ông Putin nói.
Lính Mỹ tại Syria.
“Tiến trình chính trị” mà nhà lãnh đạo Nga nhắc tới là hòa đàm Astana (Kazakhstan) với sự tham gia của Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran, song phần lớn các phần tử đối lập chống Assad đều từ chối tham gia, đặc biệt là khi xuất hiện vai trò đảm bảo của Iran.
Vì lý do đó, nhiều hãng truyền thông bình luận về tuyên bố của ông Putin rằng “lực lượng vũ trang nước ngoài” mà ông đã nêu có thể là ông đang ám chỉ tới Iran – một đồng minh chủ chốt của Syria. Song một số nhà báo và chuyên gia đang hoạt động tại Trung Đông lại cho rằng nhà lãnh đạo Nga đang ám chỉ tới Mỹ và lực lượng đồng minh hiện đang đóng ở phía Đông Bắc Syria, cũng như quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và các nhóm phiến quân ủy nhiệm ở gần Aleppo, cùng hàng ngàn tay súng thánh chiến khác đang hoạt động ở Syria, phần lớn được tài trợ bởi Saudi Arabia và nhiều nước khác.
Tờ Washington Post và CNN (của Mỹ) cho rằng Iran và Hezbollah là lực lượng chủ chốt “đã giúp đỡ Tổng thống Assad trong cuộc chiến”. Cây viết Liz Sly của tờ Washington Post cho hay “suy từ bối cảnh các cuộc tranh luận tìm giải pháp chính trị hiện nay thì câu nói đó là dành cho Iran. Không rõ rằng liệu ông Assad có đồng ý với điều đó hay không”.
Tuy nhiên, cây viết kỳ cựu của tờ Sunday Times Hala Jaber lại cho rằng ông Putin không ám chỉ Iran hay bất kỳ lực lượng đồng minh nào khác. “Sự hiện diện của Iran không được nhìn nhận giống như với Mỹ và nó không phải phương tiện dùng để đàm phán, cũng chẳng phải điều kiện mà Syria sử dụng để đổi lấy sự tiện nghi. Sự hiện diện của Mỹ được coi là hoàn toàn bất hợp pháp”, cô viết.
Đáng lưu ý, trong cuộc trò chuyện với Tổng thống Putin, khi nhắc tới “các lực lượng nước ngoài”, ông Assad nhấn mạnh thêm yếu tố “bất hợp pháp”, do đó nhiều khả năng nhà lãnh đạo Nga đang ám chỉ Mỹ hơn là các đồng minh của Syria.
“Những ám chỉ của cả ông Putin và Syria đều liên quan tới lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ chứ không phải Iran, quốc gia đã có thỏa thuận quốc phòng với Syria. Cả Thổ và Mỹ đều không phải là một phần của các thỏa thuận sắp được thông qua”, Jaber nhận định.
Những tranh cãi về phát biểu của Tổng thống Nga Putin trong lúc gặp nhà lãnh đạo Syria vẫn đang diễn ra trên truyền thông. Tuy nhiên, theo một số chuyên gia quốc tế, việc ông chủ điện Kremlin ám chỉ tới ai trong phát biểu của mình, điều đó sẽ sớm được thời gian trả lời.
Danh Tuyên
