Đảng Cộng Hòa tuyệt đối kiên định chống lại đảng Dân chủ nhưng nó đang bị xé nát bởi chia rẽ nội bộ khốc liệt, đảng Cộng Hòa đang hướng đến sự thất bại, các thành viên của nó nguyền rủa số phận của họ. "Chúng tôi đã bị giết", Lewis D. Campbell, một đại diện Cộng Hòa đến từ Ohio đã khóc và thốt lên, "Đảng đã chết, đã chết, đã chết!".
Vào cuộc bầu cử năm 1852, khi Đảng Whig, một trong hai lực lượng chính trị lớn nhất của nước Mỹ bắt đầu sụp đổ trên những lập luận gay gắt về chế độ nô lệ. Các thành viên của Whig đã tan rã trong vòng bốn năm, sau đó được tái sinh bà biết đến dưới tên Đảng Cộng hòa - một đảng hiện đang bị nhấn chìm bởi cuộc nội chiến của chính nội bộ đảng của mình.
 |
Trump đẩy đảng Cộng Hòa vào một ngã rẽ. Ảnh: NYT |
Khi cuộc bầu cử đặc biệt của năm nay chạm tới đỉnh điểm, các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa dường như đã ruồng bỏ ứng viên Tổng thống của họ, Donald J. Trump. Một vụ bê bối tình dục, sự gia tăng những cáo buộc đã đẩy ông đến "miêng núi lửa" trong các cuộc thăm dò. Một số nhà tài trợ hàng đầu của Đảng đã đề nghị rút lại hoàn toàn các khoản hỗ trợ. Nhưng một số thành viên rắn rỏi của Đảng Cộng hòa vẫn sát cánh với ông Trump, họ đổ xô đến các cuộc biểu tình, các buộc vận động, nơi ứng viên Trump trút cơn thịnh nộ và thái độ khinh thị cho một chính đảng, mà ít nhất là về mặt lý thuyết, vẫn đang ủng hộ ông.
Sự xáo trộn này làm tăng khả năng rằng: một người khổng lồ chính trị của Mỹ - một đảng chính trị 162 tuổi, từng sản sinh ra 18 vị tổng thống, bao gồm Abraham Lincoln, Dwight D. Eisenhower và Ronald Reagan - sắp sụp đổ giống như người tiền nhiệm của nó?
"Có một nguy cơ thực sự", William Kristol, biên tập viên của The Weekly Standard, một tạp chí bảo thủ, và là một người phê bình Trump nói. "Nhưng tôi sẽ không hoảng sợ. Rất khó để biết giờ chúng tôi đang đứng ở đâu. Điều đó phụ thuộc rất nhiều vào cuộc bầu cử vào tháng Mười Một. "
Mặt khác, sự chia rẽ của đảng Cộng hòa trong thực tế là đỉnh điểm của những căng thẳng âm ỉ trong giới bảo thủ Mỹ. Trong nhiều năm qua, đảng này là một sự hỗn hợp của các phe phái: truyền giáo Tin Lành, tự do thương nhân, Chính sách đối ngoại diều hâu và nhiều hơn nữa. Cuộc bầu cử của Barack Obama trong năm 2008 đã giúp thúc đẩy sự gia tăng của một cách mạnh mẽ của một phe bảo thủ được gọi là Đảng Trà (Tea Party), với một tôn chỉ chính trị nhằm "ve vuốt" sự tức giận của nhiều cử tri da trắng và mở ra cơ hội cho ông Trump trong năm nay.
Nên đọcCác nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa chưa bao giờ được hạnh phúc hay thoải mái với Trump, một nhà tài phiệt nổi tiếng, người đã thay đổi đảng năm lần. Nhưng tay của họ đã trói lại khi ông đánh bại 16 đối thủ cho đề cử của đảng. Trong nhiều tháng, các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa làm ngơ trước các cuộc tấn công bằng lời nói của ông Trump nhằm vào người Hồi giáo, người Mexico và phụ nữ.
Theo tính toán của họ, ngay cả khi ông Trump thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống, đảng Cộng Hòa vẫn có thể giữ lại tài sản chính trị chính của mình: đa số ghế trong Hạ viện và Thượng viện. Mặc dù đảng Cộng hòa đã thất bại trong hai cuộc bầu cử tổng thống vừa qua, nhưng họ đã thành công rực rỡ trong cuộc đua vào quốc hội và giờ đảng Cộng Hòa đang có số thành viên trong quốc hội lớn nhất kể từ năm 1928. Điều đó đã cho họ quyền lực đáng kể để ngăn chặn các điều luật, hạn chế Tổng thống Obama và đe dọa đóng cửa chính phủ.
Đảng Cộng hòa cũng kiểm soát hai phần ba trong số 50 cơ quan lập pháp nhà nước, cho phép họ định hình pháp luật về các vấn đề trọng tâm của cuộc chiến văn hóa nước Mỹ: súng, phá thai và cần sa.
Nhưng mới đây khi mà một video rò rỉ của ông Trump với nội dung ông khoe khoang về việc mò mẫm phụ nữ, điều đó đã đánh vào giá trị cốt lõi của một đảng luôn tự hào về "giá trị", và các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa không còn có thể nhìn nhận vụ việc này theo cách khác.
Một số chính trị gia đảng Cộng hòa đã bày tỏ sự ghê tởm về video của Trump có thể đã tính đến những toan tính chính trị lạnh lùng khác. Vào ngày 8 tháng 11, người Mỹ sẽ bỏ phiếu không chỉ để bầu một tổng thống mà còn bầu cho 435 ghế trong Hạ viện và 34/100 ghế tại Thượng viện. Các nhà phân tích dự đoán rằng một thất bại nặng nề cho ông Trump có thể là cái giá mà đảng Cộng hòa phải tra cho lợi thế của họ tại Thượng viện và thậm chí kiểm soát nhà Trắng - một viễn cảnh mà trước đây được coi là một khả năng xa vời.
Rất dễ dàng để quên đi một điều rằng Đảng Cộng hòa, nay được biết đến như một đảng chống phá thai và kiên quyết ủng hộ súng, có nguồn gốc là một gương mặt tiến bộ của nền chính trị Mỹ.
Được thành lập vào năm 1854 trên nền tảng sự chống đối chế độ nô lệ, đảng Cộng Hòa bước đầu được thống trị bởi các tiểu bang miền Bắc, nơi có nền công nghiệp phát triển. Tổng thống đảng Cộng hòa đầu tiên, Lincoln, đã tổ chức được một Liên minh với miền Nam thông qua cuộc nội chiến, trong thời gian đó ông đã ban hành Tuyên Ngôn Giải Phóng, dẫn đến việc bãi bỏ chế độ nô lệ. Biệt danh của đảng, Cựu Đảng Grand, cũng như linh vật của đảng, con voi, lần đầu tiên xuất hiện vào năm 1874 như một truyện hoạt hình chính trị trong tạp chí Harper's Weekly.
Trong những năm trước và trong cuộc nội chiến, Đảng Dân chủ, đã thống trị miền Nam với nền nông nghiệp phát triển, ủng hộ chế độ nô lệ. Nhưng mọi thứ đã thay đổi vào những năm 1960, khi Đảng Dân chủ đấu tranh chấm dứt sự phân biệt chủng tộc và các tiểu bang miền Nam quay sang ủng hộ đảng Cộng hòa_một đảng ngày càng bảo thủ.
Chiến dịch của ông Trump đã mở ra một chương mới của câu chuyện bảo thủ và cánh hữu, xây dựng một liên minh của các cử tri bất mãn được thúc đẩy bởi sự tức giận đối với chính quyền hiện tại và việc thiếp lập chính trị bằng các vấn đề chính sách.
Trong những tuần cuối cùng của cuộc đua, chiến dịch thiêu đốt trái đất của ông Trump đã song hàng cùng sự ngao ngán của các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa và nhiều cơ sở của đảng.
Trong khi những người của Washington và các nhà tư tưởng của đảng Cộng hòa đã khinh miệt ông Trump, một số chính trị gia khác vẫn không chắc chắn về lập trường của họ, họ đang cân nhắc xem có nên cho ông Trump "vay mượn" sự ủng hộ hay không.
Sau khi các video rò rỉ được công bố trong tháng này, một số nhà lãnh đạo đã công khai chối bỏ Trump sau đó đã phải đối mặt với một phản ứng dữ dội từ các thành phần tái khẳng định sự ủng hộ của họ đối với Trump - một hành động được biết đến trên các phương tiện truyền thông Anh như một hành động "phản gián".
Ông Davenport, một thành viên trung thành của đảng Cộng Hòa cho biết ông đã không vui vẻ gì khi nhìn thấy chính đảng mà ông yêu thương trong tình trạng hỗn loạn. Nhưng khi chiến dịch gây quỹ của ông Trump gọi cho ông, ông nói với họ hãy để cho ông yên. "Chúng ta có một động vật ăn thịt đang chạy đua cho vị trí Tổng thống Hoa Kỳ," ông Davenport nói. "Ông ta là phóng xạ."
Cho dù ông Trump thắng hay thua trong tháng mười một, câu hỏi về tương lai của đảng Cộng Hòa sẽ vẫn còn đó.
Ông Kristol, một nhà bình luận bảo thủ, cho biết ông Trump sẽ mất đi "một chút may mắn" vì thương hiệu chính trị của ông chỉ được hưởng hỗ trợ bởi một giới hạn các đảng viên Cộng hòa.
Những người khác nhìn thấy một bước ngoặt có thể hướng tới một sự chia rẽ.
"Quan điểm của chúng tôi - những nhà trí thức Cộng hòa và những chuyên gia - khác với một nhóm cử tri quan trọng", Avik Roy, một chiến lược gia bảo thủ nói, thành công của ông Trump làm ông liên tưởng đến sự gia tăng của các đảng dân tộc cánh hữu ở châu Âu. "Và đó là do cử tri quyết định."
Trong sự tức giận, ông Trump gần đây đưa ra những phát ngôn cực lực phản đối các lãnh đạo đảng Cộng hòa. Ông tuyên bố rằng việc đối phó với đảng của ông còn khó khăn hơn so với việc chiến đấu với đối thủ Dân chủ, bà Hillary Clinton.
Với việc một số trang web đang công bố rằng tỉ lệ ủng hộ của Trump đã giảm khoảng 10%, ông ngay lập xuất hiện để "đón đầu" thất bại, lên tiếng cảnh báo người ủng hộ ông rằng kết quả của cuộc bầu cử sẽ được gian lận. Tại một cuộc mít tinh ở Florida vào thứ Năm, vẫn với một giai điệu khải huyền, ông nói: "Đây là một cuộc đấu tranh cho sự sống còn của đất nước chúng ta".
Chưa biết đó có phải là sự sống còn của nước Mỹ, nhưng ít nhất đó là sự sống còn của đảng Cộng Hòa.
Quý Vũ (NYT)
